Katalizator,

Katalizator to substancja, której obecność w układzie reagentów wywołuje zmianę szybkości reakcji chemicznej. Bierze udział w zachodzących reakcjach, jednakże tak, że pozostaje po ich zajściu w niezmienionej ilości i postaci chemicznej, w związku z czym nie pojawia się w sumarycznych równaniach opisywanych reakcji.

Substancje zwiększające szybkość są nazywane katalizatorami dodatnimi (lub skrótowo katalizatorami), zaś substancje hamujące daną reakcję zwane są jej inhibitorami (katalizatorami ujemnymi). Katalizatory dodatnie przyspieszają reakcje obniżając ich energie aktywacji poprzez zmianę drogi reakcji.

Znalezienie odpowiedniego dla danej reakcji katalizatora zazwyczaj nie jest łatwe i wymaga wielu badań laboratoryjnych. Rolę katalizatorów w licznych procesach biologicznych odgrywają enzymy (fermenty).

Biokatalizator

Biokatalizatory, substancje wytwarzane przez żywy organizm regulujące przebieg procesów biologicznych, tzn. wpływające na ich przyspieszenie bądź zwolnienie, a także decydujące o rodzaju przemian, jakim może ulec substancja wyjściowa (witaminy, enzymy).

W diagnostyce lekarskiej znajduje zastosowanie np. ilościowe oznaczanie biokatalizatorów. Są one stosowane jako leki, a także powszechnie używane w różnych procesach fermentacyjnych, np. do wyrobu serów.