Potas, K,
potassium,
Pierwiastek chemiczny należący do grupy
I A (litowce) w układzie okresowym, liczba atomowa 19, masa atomowa
39,1. Znanych jest 20 izotopów
potasu, w tym 3 trwałe (promieniotwórczość naturalna).
W
przyrodzie występuje w licznych minerałach: karnalicie KCl⋅MgCl2⋅6H2O,
kainicie KCl⋅MgSO4⋅3H2O,
sylwinie KCl, saletrze potasowej KNO3, polihalicie K2SO4⋅MgSO4⋅2CaSO4,
a także w krzemianach i glinokrzemianach oraz organizmach
roślinnych i zwierzęcych.
Metaliczny
potas otrzymuje się przez elektrolizę stopionego wodorotlenku potasu, prażenie
karbidu z fluorkiem potasu, destylację KCl z metalicznym sodem. Potas
jest miękkim, lekkim, srebrzystobiałym metalem o gęstości 0,86 g/cm3,
temperatura topnienia 63,6°C.
W związkach
chemicznych zawsze jednowartościowy. Jest bardzo aktywny chemicznie,
w temperaturze pokojowej reaguje z tlenem, fluorowcami,
siarką, halogenowodorami, kwasami. Potas wypiera wodór z wody tworząc
mocną zasadę KOH, reaguje z gazowym amoniakiem dając amidek KNH2,
w ciekłym amoniaku roztwarza się.
Najważniejsze
związki: K2O, K2O2, KOH, KCl, KCN, KNO3,
K2CO3, K2SO4, K2CrO4,
K2Cr2O7, KClO3, KH. Sole potasu
barwią płomień na kolor fioletowy.
Potas jest
środkiem redukującym i katalizatorem w chemii
organicznej. W stopie z sodem służy jako chłodziwo reaktorów
jądrowych. Związki potasu są stosowane do osuszania gazów, sole jako nawozy
potasowe, K2O2 używany jest do regeneracji tlenu.